Haiku

Στη renga, haiku, δεν υπάρχει σκέψη αλλά αίσθηση, παιχνίδι, δημιουργεί εικόνες, συλλαμβάνει μοναδικές στιγμές στη διάρκεια της μέρας, της νύχτας, των εποχών, δεν δημιουργεί σκέψεις. γινόμαστε ιμπρεσιονιστές. Δεν ονοματίζουμε απλώς, ψάχνουμε να εφεύρουμε μια μοναδική σχέση μεταξύ των πραγμάτων, μια παρομοίωση, μία αντίθεση, κάτι που περνά και χάνεται, που μεταμορφώνεται από στάντζα σε στάντζα, από στίχο σε στίχο, σε κατι άλλο.

Τα γιαπωνέζικα είναι τελείως διαφορετικά. Οι συλλαβές που φτειάχνουν λέξεις είναι σαν κάρτες όπου αν πάρεις τη μία και την ενώσεις με την πρώτη της επόμενης λέξης έχεις μία άλλη εικόνα. Η γιαπωνέζικη γλώσσα βλέπει, δεν σημαίνει. Γι’ αυτό και η ποίησή τους είναι τέχνη. Η δυτική ποίηση δεν βλέπει. Θέλει να μιλήσει εγκλωβισμένη στα νοητικά σχήματα για κάτι που δεν υπάρχει, ανεικονικό. Τα χαικού είναι η μόνη σύνδεση της ποίησης με τον φυσικό κόσμο, τη ζωή. Δεν έχουν βάθος και ύψος. Δεν ενδιαφέρονται για βάθη και ύψη, δεν ενδιαφέρονται για τα ερωτήματα του νου, δεν θέτουν ερωτήματα. Κοιτούν αυτό που υπάρχει. Χωρίς νόημα, γιατί δεν υπάρχει νόημα στη φύση. Τα ποιήματα αυτά βρίσκονται στην επιφάνεια. Τελευταία τείνω να αντιμετωπίζω το βάθος ως πλαστό, ως προϊόν κατασκευής. Το ένστικτό μου μού δείχνει την επιφάνεια. Γαλήνη και απάθεια. Προς μια πληρότητα ζωική, αδιάκοπη εντός του κενού που κάποτε υπήρξε ο εαυτός, το εγώ.

Δεν είμαι ειδικός στα χαϊκού, ούτε πρόκειται να γίνω. Δεν έχω ούτε τίποτα δικό μου να πω εδώ. Κάποια που θυμάμαι -οι κανόνες σύμφωνα με τους οποίους χτίζεις τα ποιήματά σου. Οι συλλαβές των τριών στίχων του χαϊκού: 5-7-5. Η λέξη που δηλώνει εποχή και πρέπει να υπάρχει στον πρώτο στίχο. Δεν τελειώνει με ρήμα το ποίημα, τελειώνει πάντα με ουσιαστικό. Όσο το δυνατόν λιγότερα ρήματα, έως καθόλου. Ελαχιστοποίηση έως εκμηδένιση των επιθέτων. Χρησιμοποίηση λέξεων/εικόνων και τεχνικών που γεννούν αντίθεση, σύγκριση, σχέση, παράδοξο. Το ποίημα διαβάζεται σε μια ανάσα. Είναι πάντα στο παρόν. Οι λέξεις είναι απλές, καθημερινές. Πρέπει να είναι κανείς αυστηρός με αυτούς τους κανόνες. Όσο πιο αυστηρός τόσο πιο ενδιαφέρον έχει το χαϊκού του.

****

Φθινόπωρο. Ο φακός γεμίζει από άγρια αίσθηση. Το δάσος. Κορμοί, αναρριχώμενα φυτά, φύλλα, τεντωμένες αισθήσεις. Φυσάει. Το σφύριγμα του ανέμου μέσα από τα πλήκτρα του δάσους σκεπάζει όλους τους άλλους ήχους. Λες και σιωπή. Μανιασμένη. Υπάρχει κάποιος που ακολουθεί μια κίνηση με το τόξο του, κάποιος που είναι εχθρός εκείνης της κίνησης. Σημαδεύει. Κοιτάει κέντρο. Στην καρδιά του δάσους. Το τόξο είναι τεντωμένο, έτοιμο να ρίξει. Παγώνει σε αυτό το σημείο. Ο λυσσασμένος άνεμος τον κάνει αναποφάσιστο. Φωτογραφία που περιλαμβάνει όλους τους ήχους, όλη τη δυσκολία, όλη την εσωτερική κίνηση του ζωντανού δάσους. Ο άνθρωπος, ο εχθρός, ξένος, στάσιμος. Ο μόνος που δεν ανήκει εκεί. Ο μόνος ακίνητος.

Κέντρο του δάσους

Εχθρικό τόξο κοιτά

Τρελός άνεμος

****

Φθινόπωρο. Ο φακός χαμηλά, λίγα εκατοστά πάνω από το έδαφος. Είναι ευρυγώνιος. Μπορεί να πάρει κομμάτι του ουρανού. Τα σύννεφα πυκνά, γεμάτα, βροντάνε. Λίγο πάνω από το χώμα λουλούδια. Τα ροδοπέταλα πέφτουν στο έδαφος, η ροή της πλάσης τα θέλει να πεθαίνουν. Τα τελευταία φωτεινά χρώματα. Το χώμα σκεπάζεται από αυτά, σκοτεινιάζει κάτω από το πέπλο τους το οποίο τα προστατεύει από τον τρομερό ήχο της βροντής, σαν μικρά παιδιά που φοβούνται και μπαίνουν κάτω από τα σκεπάσματα. (Σκιάζω= 1.δημιουργώ σκιά 2.φοβερίζω).

Ροδοπέταλα

Σύννεφα μπουμπουνίζουν

Σκιάζουν το χώμα

****

Άνοιξη. Ο φακός εστιάζει στα φύλλα των φυτών. Το φόντο ανεστίαστο. Η βροχή έχει σταματήσει. Πρησμένες σταγόνες παίζουν στα φύλλα, ξαπλώνουν, γλιστράνε, κρέμονται. Τα σαλιγκάρια έχουν βγει από το πουθενά. Σκαρφαλώνουν στα φύλλα. Σαν άλλοι σίσυφοι που ανεβαίνοντας ολοένα φτάνουν κάτω, στη γη, στο χώμα. Τοπίο του Escher -αυτή η αίσθηση σαν αίσθηση σωματική κι όχι σαν εμπειρία του νου, είναι αίσθηση του σαλιγκαριού κι όχι του παρατηρητή-ανθρώπου. Ζουμ στην έκπληξη του σαλιγκαριού.

Τα φύλλα υγρά

Ορειβάτες σάλιαγκες

Πέφτουν στο χώμα

****

Χειμώνας. Δεν το ξέρουμε αυτό, αλλά έτσι μας αρέσει να το σχεδιάζουμε -πηγαίνει ασορτί με τα αισθήματά μας. Ίσως να δείχνεται από τα νεκρά λουλούδια. Μιαν άλλη εποχή. Ίσως απλώς σε κάποιο χωριό. Σοκάκια πέτρινα, υγρασία. Ο θάνατος σκεπάζει τα χαμόσπιτα. Ακούγονται πέταλα αλόγων, ρόδες, ένα στεφάνι ξεραμένο, σιδερένιος ο σταυρός ξεπροβάλλει. Κάπου κει μέσα πρέπει να θάβονται και οι λυγμοί των ανθρώπων. Το φέρετρο. Ο φακός κινείται προς το ξύλο, μπαίνει μέσα, μαύρο. Σιωπή. Ένας κόσμος παγωμένος.

Χλιμιντρίσματα

Μέσα στην κάσα σιωπή

Νεκρό λουλούδι

****

Άνοιξη. Νυχτερινό τοπίο. Η λίμνη, ο ουρανός. Ο φακός βλέπει το νούφαρο που επιπλέει μοναχικό στην επιφάνεια της σκοτεινής λίμνης από απόσταση. Μπαίνει μισός στο νερό. Πάει κοντά. Βυθίζεται ακόμα λίγο και κοιτάει προς τα πάνω. Η σελήνη. Ο ουρανός και η λίμνη χάνουν τα όριά τους σ’ αυτή τη νύχτα. Ποιος καθρεφτίζει τι; Η λίμνη τη λευκή σελήνη ή ο ουρανός το λευκό νούφαρο; Ο πόθος του που κοιτά προς τα πάνω τους ενώνει. Η σελήνη που κυβερνά το ζωικό και φυτικό βασίλειο έρχεται σαν διαφάνεια να κολλήσει πάνω στη διαφάνεια του κόσμου του μοναχικού λουλουδιού, να γίνουν ένα. Μια μόλις γραμμή που διαγράφεται. Μια λευκή κηλίδα που τρεμοπαίζει. Κανείς δεν ξέρει που πατάει ο φακός. Το πάνω και το κάτω είναι ένα. Η επιθυμία της νύχτας καταπίνει την γλώσσα του διαχωρισμένου νου.

Νούφαρο πόθων

Στον καθρέφτη ουρανό

Λευκή σελήνη

****

γ. γεωργίου

_______

Σημείωση: οι φωτογραφίες ανήκουν στον Frantisek Staud