Every work of art is an uncommitted crime


-Theodor Adorno-

daDa ποiησΗ dAda λογοtεΧνiα dadA pUnk dADa

Τελάλης:

Δευτέρα, Απριλίου 19, 2010

Απόστολος Κυρίτσης - το Άλλοθι

Ας φωτίσουμε με το φως ενός πορτατίφ την σελίδα εκείνη που στο κέντρο της μέσα σε πλαίσιο βρίσκονται οι τέσσερεις εξισώσεις του Maxwell, κι ας βάλουμε πάνω τους έναν αναγνώστη. Δεν πρόκειται όμως για μιαν ακόμη σκηνή επιστημονικής επιμέλειας. Ο αναγνώστης μας ήδη ξέρει απέξω αυτές τις εξισώσεις. Αν έχει προσηλωθεί ξανά σ' αυτή την σελίδα είναι για λόγους αισθητικής.

Ίσως ηχεί παράξενα, κι ομως η σκηνή αυτή δεν είναι πρωτότυπη. Έχει επαναληφθεί αρκετές φορές με διάφορους πρωταγωνιστές μαγεμένους απ' την ίδια εσωτερική και μυστική ομορφιά. Οι διαφορικές εξισώσεις του Maxwell, όλος ο ηλεκτρομαγνητισμός σε τέσσερεις λιτές εξισώσεις, σε τέσσερεις συσχετίσεις των αποκλίσεων και των στροβιλισμών της διέγερσης και της επαγωγής. Τέσσερεις γραμμές που δεσμεύουν τους παλμούς του φωτός μέσα στις έναστρες αποστάσεις, τις ανακλάσεις, τις διαθλάσεις και τις περιθλάσεις, τις λήψεις και τις εκπομπές των κεραιών, τις αποκλίσεις των πυξίδων, την κίνηση των κινητήρων, το σέλας, το ρεύμα που διαρρέει τις περιελίξεις των πηνίων, τους κύκλους των ηλεκτρονίων στα πεδία των μαγνητικών διπόλων. Κι όλη αυτή η πολλαπλότητα δεν είναι παρά εκτύλιξη κι εκδίπλωση του ίδιου μοτίβου, της ίδιας νομοτέλειας, της ίδιας συμμετρίας. Τέσσερεις εξισώσεις, λιτές, ισορροπημένες, γεωμετρημένες, κρυπτικές. Ίσως εδώ θα μπορούσαμε να επιτρέψουμε στον ήρωά μας να αισθανθεί κάτι απ' τη συγκίνηση ενός αρωματοποιού μπροστά σε μια σταγόνα που συμπυκνώνει το απόσταγμα χιλιάδων λουλουδιών, κάτι απ' το ρίγος του αλχημιστή πάνω από τη λυδία λίθο του, την έξαψη της ανακάλυψης ενός ανέκαθεν θρυλούμενου αλλ' ουδέποτε ανευρεθέντος κλειδιού. Ή θα μπορούσαμε απλώς να τον αφήσουμε σκεπτικό, καθώς παρατηρεί τις εξισώσεις με τα ανάδελτά τους και τα σύμβολα των μερικών παραγωγίσεων. Του αρέσει βέβαια που μέσα σ' έναν κόσμο ατελή, θνησιγενή, ανήσυχο, γεμάτο τριβές, αυτές εδώ οι εξισώσεις στέκονται ήσυχες, οριστικές, χωρίς να απαιτούν ανασκευές και βελτιώσεις. Του αρέσουν τα μαθηματικά. Σ' αυτή τη γλώσσα μπορεί κανείς να γράψει με δυο γραμμές ό,τι αλλιώς χρειάζεται σελίδες για να διατυπώσει, μπορεί να κάνει σκέψεις που μπροστά τους μοιάζουν παιδαριώδεις ακόμα κι οι πιο σύνθετοι συλλογισμοί. Λυπάται που σπάνια μπορεί να μοιραστεί με κάποιους άλλους όλα αυτά τα φευγαλέα τοπία που κάθε τόσο οι μαθηματικές εξισώσεις ξεδιπλώνουν στα μάτια του. Κι όμως, τόσο αδύναμες στα ερωτήματα της καρδιάς! Τόσο άχρηστες στα κρίσιμα ερωτήματα της ζωής! Κι όμως αινιγματικές. Κι όμως θελκτικές.

Η λάμπα σβήνει, ο ήρωάς μας εγκαταλείπει το δωμάτιο. Πίσω του, μέσα στο σκοτάδι, το φάντασμα του Πρόσπερου χαμογελά. Είναι για χάρη εκείνου που, αιώνες τώρα, στα εργαστήρια φέγγουν οι λάμπες μέχρις αργά. Η τεχνολογική πρόοδος δεν ήταν παρά το πρόσχημα. Οι κινητήρες σφυρίζουν σε χιλιάδες στροφές και χρειάστηκαν ακριβείς εξισώσεις για να μπορούν να περιστρέφονται αξιόπιστα. Δήθεν. Ούτως ή άλλως κάποιοι έπρεπε να γράψουν τα βιβλία του, γι' αυτό χρειάστηκε η βιομηχανία, για να στηρίξει το άλλοθί του, για να τους προμηθεύσει με τις απαραίτητες δικαιολογίες και πιστώσεις. Περασμένα μεσάνυχτα σε μισοφωτισμένες κάμαρες πάνω από χαρτιά γεμάτα σύμβολα, μαθηματικοί και φυσικοί σαν υπνοβάτες διατυπώνουν σ' εξισώσεις τους νόμους του φυσικού κόσμου, αγνοώντας ότι στην πραγματικότητα μιλούν για κάτι άλλο, κάτι σπουδαιότερο, ότι ψηλαφούν ένα αρχαίο μυστικό που βρίσκεται στη ρίζα της ανθρώπινης μοίρας, ότι πλέκουν ρούχα για την απαγορευμένη λέξη. Η επιστήμη, ένας δούρειος ίππος. Αρκεί μία ελάχιστη μετατόπιση στις εξισώσεις της, μια αντικατάσταση των ψευδωνύμων και ξαφνικά το σύννεφο διαλύεται, διαφαίνεται το νόημα κι αίφνης μια άλλη ιστορία ξετυλίγεται τρομακτική σχεδόν, υπέροχη, και στο κέντρο της ένα ‟θέλω” που αναδύεται με ταχύτητα φωτός από τα μύχια της ανθρώπινης ψυχής κι αιώνες τώρα στερεοποιείται σ' ένα πετρωμένο σχεδόν απ' το πείσμα της απόφασης πρόσωπο, περιμένοντας εκείνο το ‟σε θέλω” που θα λύσει τα μάγια. Μέσα στο σκοτάδι ο Πρόσπερος κλείνει το βιβλίο της καταγωγής της ύλης.


Απ. Κυρίτσης (1991)

close-up of Edison electric fan (από το sparkmuseum)


____άλλες δημοσιεύσεις του Απ. Κυρίτση, εδώ στο blog και στο Ποιείν

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου