Η Μέρα Της Φυλής (Columbus day)

12 Οκτωβρίου 1492. Νήσος Guanahani. Οι κάτοικοί του δεν θα μπορούσαν ποτέ να φανταστούν πόσο καλοί χριστιανοί θα μπορούσαν να γίνουν, πόσο καλοί υπηρέτες του θεού και των ισπανών χριστιανών φονιάδων τους. Ο Cristóbal Colón (Κολόμβος) γράφει στο ημερολόγιο πλοίου: «They do not bear arms, and do not know them, for I showed them a sword, they took it by the edge and cut themselves out of ignorance… They would make fine servants… With 50 men we could subjugate them all and make them do whatever we want.» and that in 1495, Indians were transported to Spain as slaves, many dying en route. "Let us in the name of the Holy Trinity," Columbus later wrote, "go on sending all the slaves that can be sold." Indians were ordered to bring to the Spanish a quota of gold and those who failed had their hands cut off and were left to bleed to death, λέει ο ακτιβιστής δημοσιογράφος Norman Solomon.

Ο Bartolomé de las Casas, ο ιερέας που κατήγγειλε τις σφαγές των ισπανών, γράφει: «εδώ, είδα βαρβαρότητα τέτοιου μεγέθους που κανένα ζωντανό όν δεν έχει ποτέ του δει ή περιμένει να δει». Η wikipedia γράφει «He witnessed the wholesale slaughter of the native people by Spanish soldiers. Without provocation thousands of Tainos were slaughtered by soldiers including men, women and children». Ο ίδιος περιγράφει τους ισπανούς να οδηγούνται από αχαλίνωτη απληστία, σκοτώνοντας, τρομοκρατώντας, και βασανίζοντας τους αυτόχθονες.. με τις νέες, πλέον παράξενες και ποικίλες, μεθόδους απανθρωπιάς… τη συστηματική βία που στόχευε να μετατρέψει τους ινδιάνους σε ζώα, αποτρέποντάς τους από το να σκεφτούν τους εαυτούς τους ως ανθρώπινα όντα. Ακόμα, γράφει, ότι δεν τους ήταν τίποτα να κόβουν σάρκες από παιδιά και νεαρούς ινδιάνους για να δοκιμάζουν την κόψη των λεπίδων τους. Και συνεχίζει: τα μάτια μου έχουν δει αυτές τις πράξεις τις τόσο ξένες στην ανθρώπινη φύση, και τώρα τρέμω καθώς γράφω.

Ο δομινικανός ιερέας Αntonio de Montesinos σε ένα κήρυγμά του εναντίον των ισπανών φονιάδων: "Tell me by what right of justice do you hold these Indians in such a cruel and horrible servitude? On what authority have you waged such detestable wars against these people who dealt quietly and peacefully on their own lands? Wars in which you have destroyed such an infinite number of them by homicides and slaughters never heard of before. Why do you keep them so oppressed and exhausted, without giving them enough to eat or curing them of the sicknesses they incur from the excessive labor you give them, and they die, or rather you kill them, in order to extract and acquire gold every day.

Οι Μαλίντσες (ή las chingadas, όπως, σχετικά ήπια, οι μεξικάνοι θα αποκαλούσαν εκείνες που υποδέχτηκαν τον κατακτητή τους με τα πόδια ανοιχτά, στόμα πρόθυμο να εκστομίσει κάθε είδους πληροφορία, και καρδιά γεμάτη προδοσία) όπως και οι Εφιάλτες, ας είναι καλά.

flag of the american indian movement

Λατινική Αμερική. Μιλάνε τη γλώσσα του κατακτητή τους και γιορτάζουν τη μέρα που ο Cristóbal Colón πάτησε το πόδι του στα εδάφη τους σημαίνοντας την αρχή της ριζικής τους εξόντωσης, της μεγαλύτερης γενοκτονίας στην ανθρώπινη ιστορία. Και φυσικά οι λατινοαμερικάνοι είναι χριστιανοί πρώτης τάξεως, όπως και οι δολοφόνοι τους. Μόνο ο Hugo Chávez της Venezuela μετέτρεψε τη μέρα αυτή του Κολόμβου και της φυλής σε μέρα αντίστασης των αυτοχθόνων. Και σκέφτομαι πως μάλλον ούτε αυτό ταιριάζει στην περίσταση, αν και μπορώ να καταλάβω το αίσθημα αυτών των ανθρώπων, ωστόσο το να ηρωποιείς εκείνους που απλώς σφαγιάστηκαν εξακολουθείς να ωραιοποιείς το δράμα, να αποφεύγεις να εμβαθύνεις στο γεγονός. Όταν έζησα για μικρό διάστημα στην Κολομβία γνώρισα κάπως καλύτερα την κατάσταση των ινδιάνων οι οποίοι κατοικούν, κυρίως, στο νότιο μέρος της χώρας. Oι κολομβιανοί, όλοι όσοι διαχωρίζονται από την ινδιάνικη φυλή και κουλτούρα είτε από το χρώμα και παρουσιαστικό τους, είτε από τις ιδεοληψίες τους, έχουν μάθει να χρησιμοποιούν τη λέξη indio, india (ινδιάνος, ινδιάνα) με τη σημασία του ηλίθιου όταν θέλουν να προσβάλλουν κάποιον. Φυσικά οι ινδιάνοι είναι παραμελημένοι από την φιλοαμερικάνικη κυβέρνηση του Alvaro Uribe, και χρησιμοποιούνται σε έναν εμφύλιο πόλεμο μεταξύ κυβέρνησης και (νεο-)F.A.R.C. με τον πιο αισχρό τρόπο, εκμεταλλεύοντας η F.A.R.C. έναν πληθυσμό που δεν μπορεί να προσαρμοστεί -και δε θέλει φορές- στις μεγάλες τσιμεντένιες πόλεις, μετατρέποντάς τους σε πιόνια του δικού τους μίσους κατά της κυβερνήσεως, πιόνια που δεν έχουν την παραμικρή βούληση να λάβουν μέρος σ' αυτό το παιχνίδι, καθώς και τη παραμικρή δύναμη να αντισταθούν. Η οργάνωση F.A.R.C. τους εκτοπίζει από τη γη τους, τους εκτελεί όταν αντιστέκονται, παίρνοντας τις περιουσίες τους και τα κτήματά τους ώστε να καλλιεργεί τα ναρκωτικά, που, μεταξύ άλλων, οι διάσημοι του L.A. καταναλώνουν στα φιλανθρωπικά τους πάρτι. Βλέπει κανείς στην Bogota, στην Cali, και σε άλλες πόλεις, εξαθλιωμένους ινδιάνους δίχως σπίτι και λεφτά -εννοείται πως είναι πολύ δύσκολο να βρουν δουλειά- χωρίς τίποτα, να πεθαίνουν στο κέντρο της πρωτεύουσας μέρα μεσημέρι, και οι αστυνομικοί το μόνο που κάνουν είναι να τους κλοτσάν ώστε να πάνε κάπου αλλού να ξεψυχήσουν, όχι μπροστά σε κάποιο κατάστημα -ή έστω όχι στο «δικό» τους κατάστημα, αυτό που προστατεύουν. Έτσι οι «απελευθερωτές-επαναστάτες» πετυχαίνουν διπλά: καταλαμβάνουν εδάφη τα οποία ελέγχουν και αξιοποιούν, και γεμίζουν τις μεγάλες πόλεις με ινδιάνους, οι οποίοι δεν έχουν φορές τίποτα παρά μόνο τα ρούχα που φορούν, εντείνοντας έτσι την οικονομική αστάθεια της χώρας κι έπειτα αποδίδοντας ευθύνες στην κυβέρνηση Uribe. Δεν είναι παρά οι ανθρώπινες «βόμβες» αυτού του πολέμου. Δεν είμαι ούτε ερευνητής ιστορικός, ούτε δημοσιογράφος. Αυτή είναι η προσωπική μου θέαση για το τι συμβαίνει εκεί, ζώντας και μιλώντας με αυτόχθονες και κολομβιανούς -δεν είναι άποψη παρμένη από βιβλία και κείμενα που αφορούν το ζήτημα των αυτοχθόνων, την κυβέρνηση, την F.A.R.C. (Για περισσότερες, και ίσως διαφορετικές, πληροφορίες εδώ).

Όταν οι ισπανοί εγκληματίες πάτησαν εκείνη τη γη -που πάντα στο νου μου εμφανίζεται ως η πλέον όμορφη, μια έκπαγλη γη- προκάλεσαν στους αυτόχθονες το πρώτο σοκ -επαφή με την ευρωπαϊκή δύση και την ψυχή της [οι αυτόχθονες ασφαλώς δεν είχαν ψυχή για τους παράφρονες χριστιανούς, όπως και τα ζώα άλλωστε (βλ. τις θεωρίες του René Descartes περί ψυχής)]- έβλεπαν ισπανούς στρατιώτες αλλά δεν έβλεπαν, μιας και δεν υπήρχε καμιά τέτοια παράσταση στο νου τους. Γι' αυτούς, οι πάνοπλοι τυχοδιώκτες ίσως να ήταν θεοί, τέρατα, ή εξωγήινοι.. γι' αυτό και μπορούσαν «με πενήντα άντρες να τους κυριαρχήσουν όλους, κάνοντάς τους μάλιστα ό,τι ήθελαν». Κατά τρόπο αντίστοιχο έπαθα σοκ στο κέντρο της Bogota, όταν ρακένδυτοι και βρόμικοι, δίχως δόντια και νύχια, μέρα μεσημέρι, μέσα από τα σκουπίδια, μας πλησίαζαν σε αργή κίνηση, σαν ζόμπι σε κλασικές ταινίες τρόμου -εμείς απλώς έπρεπε να διατηρούμε τον ταχύ βηματισμό, και να ελισσόμαστε όποτε ήταν αναγκαίο για να τους αποφύγουμε. Σε κάποια στιγμή μια θηριώδης λιμουζίνα -δεν έχω δει μεγαλύτερη- πέρασε ανάμεσά μας και έκανε τα ζόμπι να παγώσουν στη θέση τους. Αυτά έχουν πάντα συναίσθηση της εξουσίας -που δεν είναι παρά ωμή βία- όπως και οι κατσαρίδες. Κι εγώ, όχι, δεν ήμουν εξοικειωμένος με καμιά παρόμοια εικόνα, μέχρι τότε. Έβλεπα ανθρώπους αλλά δεν έβλεπα. Το να είσαι εκεί δεν περιγράφεται καθώς δεν υπάρχουν λόγια ούτε εικόνες που να αποδίδουν τη φρίκη.

********

Στο σπίτι που έμενα τους δυο πρώτους μήνες γνώρισα δυο αδέρφια ινδιάνους από τον Αμαζόνιο, τον John Jairo (Τζον Χάιρο) και τον αδερφό του που ποτέ δεν έμαθα το ισπανικό του όνομα -τον φωνάζαν chaman (τσαμάν), από το βιβλίο που είχε γράψει και εκδώσει «El Chaman» (ο σαμάνος). Μεταξύ τους δεν μιλούσαν ισπανικά παρά μόνο μπροστά στους άλλους. Ο John Jairo δούλευε σε κάποια μεγάλη εταιρεία καιρό πριν τον γνωρίσω, ήταν προφανώς ιδιαίτερα ικανός και κατείχε θέση υποδιευθυντή αν κατάλαβα καλά. Μέχρι τη μέρα που αποφάσισε αυτός και ο αδερφός του να λάβουν μέρος στη μυητική για αυτούς διαδικασία του Yajé υπό την επίβλεψη πάντα του chaman της περιοχής. Όταν το παραισθησιογόνο ταξίδι που υλοποιεί εικόνες του αδύτου του εαυτού έλαβε τέλος, υποτίθεται ότι είχαν καταπολεμήσει τους φόβους τους και ανακάλυψαν έτσι τον σκοπό της ζωής τους. Αυτός, μου είπαν, είναι να μιλήσουν για το πνεύμα του «Αμαζόνα» το οποίο προστατεύουν οι Chamanes από τον λευκό κατακτητή. Ο John Jairo παραιτήθηκε από τη δουλειά του και με τα λεφτά που είχε μαζέψει ως τότε έστειλε τον αδερφό του στην αμερική να σπουδάσει animation και κινηματογράφο, αφού είχε ήδη γράψει το βιβλίο του «El Chaman». Την περίοδο εκείνη που συγκατοικούσα με τα αδέρφια δούλευαν πάνω σε μία ταινία, είχαν το σενάριο και σχεδιασμένα 3-D σκηνικά, animation πλάνα, είχαν επιλέξει τους ηθοποιούς, και βρίσκονταν προς αναζήτηση παραγωγού. Θέλανε να την κάνουν εμπορική ταινία, να στοχεύσουν χόλλυγουντ, την κοινωνία του θεάματος, καθώς αυτό που προείχε για εκείνους ήταν η δημοσιότητα του προβλήματος του Αμαζονίου και του πνεύματος των chamanes που πλανάται πάνω από τα νερά του, άγρυπνος φύλακας εκείνου του πολιτισμού όπου η σκέψη δεν διαχωρίζονταν από τη ζωή.

********

picture of Moises Saman -colombian indians

Σήμερα οι λατινοαμερικάνοι γιορτάζουν, όχι όπως γιορτάζουν όταν η ομάδα τους κερδίζει στο ποδόσφαιρο. Εκτός από τα σχολεία -κυρίως τα καθολικά- αρρένων και θηλέων, στα οποία διδάσκουν την ιστορία αυτού του «σπουδαίου θαλασσοπόρου που ανακάλυψε την αμερική» και τους έφερε σε επαφή με τον «πολιτισμό των ισπανών φωτίζοντας τα πρωτόγονα κεφάλια τους», κάνοντας κατήχηση σε παιδιά -που φέρουν υποχρεωτικά στολή- για την απαρχή (κι όχι το τέλος) του πολιτισμού τους, παίζοντας θεατρικές παραστάσεις και κάνοντας αναπαραστάσεις, πάντα με πνεύμα, πολύχρωμα μπαλόνια και απαίσια τραγούδια.. εκτός λοιπόν από τα σχολειά που κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν: να εξαπατούν προς όφελος της θρησκείας και να διαμορφώνουν-διαστρεβλώνουν συνειδήσεις, οι υπόλοιποι για το μόνο που χαίρονται είναι που δεν πηγαίνουν στη δουλειά, αργία μέρα, εξαργυρώνοντας το βάρος της πραγματικότητάς τους με τεμπελιά, μάσα και κενότητα, όλα πληρωμένα σε pesos, έτσι τελικά αφήνοντας ή πετώντας το βάρος που ποτέ του δε θα γίνει πόνος αβάσταχτος αυτοπροσδιορισμού ή βάθος.

Και απορώ, όταν εκδηλώσεις φασιστικών πεποιθήσεων, όπως ο εορτασμός της σφαγής των εβραίων από τους ναζί, απαγορεύονται και διώκονται ποινικά -ακόμα λόγοι περί αρίας φυλής, ράτσας κτλ. αποδοκιμάζονται στις κοινωνίες μας από τη συντριπτική πλειοψηφία των πολιτών- οι ισπανοί γιορτάζουν τη μέρα που συμβολίζει την απαρχή μιας τρομαχτικής γενοκτονίας και αμέτρητων βιασμών, που δημιούργησε σταδιακά τη μεγάλη τους ισπανική ράτσα, ενώ οι λατινοαμερικάνοι, όχι μόνο δεν αντιλαμβάνονται τι σημαίνει η σημερινή μέρα γι' αυτούς, αλλά, τραγουδάνε viva España.

Μου είναι πέρα για πέρα θλιβερή η ιστορία αυτών των λαών, η σημερινή τους κατάσταση, το μέλλον τους όπως έχει παγιωθεί σε μοίρα. Πρέπει να τονίσω ότι, εδώ, κυρίως μιλάω για την Colombia, την οποία μπορώ να πω πως γνωρίζω και αισθάνομαι με έντονο πόνο.

Dios los bendiga, λοιπόν (και μου 'ρχεται στο νου το ανέκφραστο πρόσωπο του Buster Keaton), viva la Hispanidad.

(δώδεκα οκτωβρίου του 2009)

γ. γεωργίου