Τι είναι ποιητής; Ένας δυστυχισμένος άνθρωπος που κρύβει στην καρδιά του βαθείς πόνους, αλλά του οποίου τα χείλη είναι έτσι καμωμένα ώστε μεταμορφώνουν τον αναστεναγμό και την κραυγή που αναβρύζουν από αυτά σε μια ωραία μουσική. Μοιράζεται την τύχη των δυστυχισμένων που βασανίζονταν αργά, με σιγανή φωτιά, μέσα στον ταύρο του Φαλάριδος - οι κραυγές τους δεν έφταναν στ' αφτιά του τυράννου για να τον τρομάξουν, αλλά αντηχούσαν σ' αυτά σαν γλυκιά μουσική.
Και από τη μεριά τους οι άνθρωποι να μαζεύονται γύρω από τον ποιητή και να λένε: «Τραγούδα, τραγούδα κι άλλο», πράγμα που σημαίνει: «Καινούργιοι πόνοι να βασανίζουν την ψυχή σου και τα χείλη σου να μένουν αμετάβλητα, διότι η κραυγή θα μας προκαλούσε αγωνία, ενώ η μουσική μάς γοητεύει.
Και οι κριτικοί πλησιάζουν και λένε: «Θαυμάσια, έτσι επιτάσσουν οι κανόνες της αισθητικής». Ευνοήτως, ο κριτικός και ο ποιητής μοιάζουν κατά το ότι σφάλλουν στο σημείο αυτό, με τη διαφορά ότι ο κριτικός δεν έχει στην καρδιά του πόνο, ούτε τη μουσική στα χείλη. Να, γιατί θα προτιμούσα να είμαι χοιροβοσκός στο Amagerbro και να με καταλαβαίνουν οι χοίροι, παρά να είμαι ποιητής και να μη με καταλαβαίνουν οι άνθρωποι.
Søren Kierkegaard
(από το βιβλιαράκι "Διαψάλματα", μετάφραση Η.Π. Νικολούδης, εκδόσεις ροές)
Για τον Κ. ειπώθηκε, κατ' αρχήν από τον ίδιο, πως στην πραγματικότητα είναι ποιητής. Ως προς τον ίδιο, το δηλώνει με την έννοια "είμαι μονάχα ποιητής" (σαν να' τανε μικρό πράγμα), δηλαδή "δεν είμαι Χριστιανός", σαν να σημαινε το να γίνεις Χριστιανός κανένα ιδιωτικό επίτευγμα. Στους δεκάδες τόμους που σώθηκαν κ επισήμως κ ημερολογιακώς δεν υπήρχε ούτε ένας στίχος του Κ.
ΑπάντησηΔιαγραφήΊσως εννοούσε πως δεν διαχώριζε τη γλώσσα απ' τη σκέψη, αλλά στοχαζόταν ομιλώντας ταυτόχρονα.
Φόβος και Τρόμος, Επανάληψη, η Έννοια της Αγωνίας...Ρήγματα
Υ.Γ. Δεν κατάφερα ακόμη να διαβάσω την "Επανάληψη" που με κοιτά αγριεμένη απ' το απέναντι ράφι. Αγριεμένα με κοιτά και η "Αιώνια Ύλη" αλλά χρειάζεται η έκλαμψη της στιγμής για να ξεκινήσω την καταβύθιση. Ακόμη μαζεύω αέρα
Κώστας παπ.
Δεν έχω διαβάσει Κίρκεγκααρντ αλλά αυτά που γράφει για τον ποιητή μου φέρνουν στο νου κάτι που είχε πει ο Προυστ (που επίσης δεν έχω διαβάσει...): «είμαστε οι γδαρμένοι» (εννοεί οι ποιητές). Όπως όταν έχεις χάσει κάπου λίγο δέρμα και το παραμικρό άγγιγμα το νιώθεις πολύ πιο έντονο, έτσι κι ο ποιητής βιώνει το άγγιγμα της πραγματικότητας και των ερεθισμάτων της σαν να είναι χωρίς δέρμα...(δεν ξέρω κατά πόσο βέβαια αυτό κρύβει μια κάποια αυταρέσκεια...)
ΑπάντησηΔιαγραφήΜερικές φορές η ποίηση κατακλύζει πολλές γενιές,
ΑπάντησηΔιαγραφήδημιουργώντας ολέθριες ρουφήχτρες όπου η οικογενειακή αγάπη μπορεί να βουλιάξει.
wislawa szymborska-προς τιμήν της αδελφής μου (ο μέγας αριθμός-1976)
Μου είναι σχεδόν αδύνατο να μπω στη διαδικασία συζήτησης από τη σκέψη. Επειδή είναι σχεδόν κι όχι αδύνατο, θα προσπαθήσω ακολουθώντας μια αμυδρή μου παρόρμηση -θα μπω από το ένστικτο. Κώστα εγώ έχω διαβάσει κάτι λίγα του, έναν μισό φόβο και τρόμο και ένα ακόμα πιο πετσοκομμένο «ημερολόγιο ενός διαφθορέα». Ωστόσο κάτι έχω μυριστεί από τον πολύ σημαντικό δανό φιλόσοφο που «ήθελε» να λέγεται ποιητής, που «έστησε» τον χέγκελ μπροστά του και του έκοψε μερικές πολύ καλές γροθιές, και φορές υπέγραφε τα γραπτά του ως ο «ιωάννης της σιωπής». Για τον Κ. ήταν το πλέον σημαντικό να εξυψωθεί στο φοβερό σημείο της πίστης -του εντός που γίνεται ανώτερο από το εκτός παραβιάζοντας τον ηθικό νόμο- κατά την οποία το ηθικό (αφού ηθικό είναι η γενικότητα, το εκτός, η εξωτερικότητα στον χέγκελ) αναστέλλεται κι ο κόσμος όλος μηδενίζεται και χάνεται για να ξανακερδηθεί. Κατά τον τρόπο που άφησε την αγαπημένη του ρεγγίνα ώστε η πίστη στην αγάπη να δοκιμαστεί: αν με αγαπάει και την αγαπώ ό,τι και να συμβεί θα είμαστε και πάλι μαζί, θα ξανακερδίσουμε τον κόσμο. Όταν την έψαξε και πάλι, αυτή είχε παντρευτεί με άλλον. Θυμάμαι το βιβλίο αυτό και το πόσο δυνατή μου είχε φανεί η αρχή, η ιστορία του αβραάμ που πάει να σφάξει τον ισαάκ, χωρίς να ξέρει αν ήταν φωνή θεού ή δαιμόνου αυτή που του μίλησε, με μόνη την πίστη του κόντρα στο γενικό, στον ηθικό νόμο, πόσο τρομερά τα λόγια του Κ όταν λένε πως μετά τη θυσία του προβάτου/κριαριού (ό,τι ήταν τέλος πάντων) ο αβραάμ γέρασε, πως ποτέ του δε μπόρεσε να ξεχάσει εκείνο που ο θεός του ζήτησε - να σφάξει το παιδί του. Για τον Κ. το να φτάσει τον αβραάμ, να κάνει το παράλογο άλμα της πίστης, ήταν το μέγιστο επίτευγμα. Και το παράλογο είχε ανοίξει μπροστά του ολοκληρωτικά, τσάκισε την προσωπική του ζωή. Το «είμαι μονάχα ποιητής» ίσως να ήταν η αδυναμία του αυτή να εξυψωθεί εκεί όπου ατένιζε με πόθο αλλά που το σώμα του δεν έφτανε. Λέω τώρα… δεν είμαι γνώστης του έργου του, ωστόσο κάποτε με είχε επηρεάσει πολύ η σκέψη του, αυτή με την οποία ήρθα σε επαφή, όσο ήρθα. Όπως τον αισθάνθηκα και όπως μετέφρασα την αγωνία του μέσω της δικής μου αγωνίας -μη χριστιανικής και μη θρησκευτικής προέλευσης (απ' όσο φάνηκε τελικά -μιας και ο χριστιανισμός μου ήταν κάτι ξένο, μια ιδέα που μου είχε μπει χωρίς να έχει ποτέ της ερωτηθεί).
ΑπάντησηΔιαγραφήΓια την αιώνια ύλη τι να πω, εσύ ξέρεις φίλε μου. Μπορείς να μαζεύεις τον αέρα σου αλλά μπορείς και να μπεις δίχως ανάσα κάπου που θέλει να σου παρέχει το δικό του οξυγόνο.
Δεν ξέρω φίλε χρήστο τίποτα να πω για τον ποιητή. Προσπαθώ να καταλάβω κάποια πράγματα, όπως το τι ιδέα έχει ο ίδιος για τον εαυτό του (κάποιες περιπτώσεις τουλάχιστον -αν δεν ανάγονται όλες σε μία και μόνη φαντασίωση), ποια η ανάγκη του να είναι/νιώθει ποιητής, ποια είναι η πραγματικότητα της ποίησης και ποια η σχέση με την πραγματικότητα του κόσμου. Ζόρικα πράγματα. Καιρό τώρα με φαγουρίζουν όλα αυτά, αλλά δεν έχω καθήσει να δουλέψω σοβαρά πάνω τους, δεν είμαι καθόλου μεθοδικός και πάντα εκτός κάθε αίσθησης προγράμματος. Ίσως κάποια μέρα ή νύχτα καταφέρω κάτι με τον εαυτό μου, εννοώ με όλα αυτά που προανέφερα για τον ποιητή, μιας και με απασχολούν, τα αισθάνομαι μιας κι εγώ υπήρξα ποιητής κάποτε, όμως βαριέμαι να μου κάνω τις ερωτήσεις για να μπει η σκέψη στη διαδικασία να κάνει τη δουλειά της.
Θυμάμαι κάπου πριν αρκετά χρόνια, όταν έγραφα τα ποιήματα που έχω γράψει, κάτι στίχους -έχω το χειροποίητο βιβλίο στα χέρια μου, δε θυμόμουν τους στίχους και το έψαξα, και αντιγράφω κάποιους σαν δείγμα μιας «κραυγής» που έβγαινε από τα σπλάχνα μου τότε, σε πολλά ποιητικά έργα μου, να εδώ, από το «τόλμημα»:
Κι όμως γράφω
Γράφω ακόμα
Για τούτο και πονώ για τούτο
Κλαίω για τούτο
Και δε θέλω να γράφω
Ποιος θα έγραφε σαν ζούσε ολόκληρος;
Ποιητής κι αν είσαι άσε να πεθάνεις
Θυσία στο λευκό δίχως αίμα αλήθεια
Κι ο θάνατος γεννά
Μέσα στη ζωή για τη ζωή με πράσινους
Φθόγγους σιωπηλούς
Κοριτσίστικα χαμόγελα από κρύσταλλο ιδωμένα
(…)
Και όπως είναι φανερό σε μένα συνεχίζω να γράφω, και μάλιστα με τρελό φορές ρυθμό, που όταν δε με καταστρέφει με κάνει να βλέπω καλύτερα, και συνεχίζω αφού το ότι βλέπω καλύτερα αδιαφορεί για εκείνο που καταστρέφεται - εν τέλει το μέσα, αυτό που αισθάνεται τη δύναμη της καταστροφής είναι κάτι που δεν υπάρχει πραγματικά, είναι μια κατασκευή του έξω. Αυτό νιώθει την απειλή που έρχεται με την ανάγκη για πιο ειλικρινές βλέμμα. Αμέσως θυμάμαι μια παράγραφο του νίτσε από τη «θεληση για δύναμη» που μου έκανε μεγάλη εντύπωση όταν τη διάβασα και θα την ψάξω αμέσως και αντιγράψω εδώ.
ΑπάντησηΔιαγραφή«Προς μια ψυχολογία του ψυχολόγου: Οι ψυχολόγοι, όπως μπορούν να υπάρξουν μόνον από τις απαρχές του 19ου αιώνα: όχι πια εκείνοι οι αργόσχολοι που βλέπουν τρία, τέσσερα βήματα μπροστά τους και είναι σχεδόν ικανοποιημένοι να σκάβουν μέσα τους. Εμείς οι ψυχολόγοι του μέλλοντος - δεν τα πάμε πολύ καλά με την αυτοπαρατήρηση: θεωρούμε σχεδόν σημάδι εκφυλισμού όταν ένα όργανο προσπαθεί «να γνωρίσει τον εαυτό του»: είμαστε όργανα της γνώσης και θα θέλαμε να είχαμε όλη την αφέλεια και την ακρίβεια ενός οργάνου -κατά συνέπεια, πρέπει να μην αναλύουμε, να μην «γνωρίζουμε» τον εαυτό μας. Πρώτο χαρακτηριστικό σημάδι του ενστίκτου αυτοσυντήρησης του μεγάλου ψυχολόγου: ποτέ δεν αναζητά τον εαυτό του, δεν έχει μάτια για τον εαυτό του, ενδιαφέρον ή περιέργεια για τον εαυτό του… Ο μεγάλος εγωισμός της κυρίαρχης θέλησής μας απαιτεί να κλείνουμε τα μάτια στον εαυτό μας -να μοιάζουμε αναγκαστικά «απρόσωποι», desinteresses»!- ω πόσο πολύ έιμαστε το αντίθετο απ' αυτό το πράγμα! Επειδή ακριβώς είμαστε σε εκκεντρικό βαθμό ψυχολόγοι.
ΑπάντησηΔιαγραφήΔεν είμαστε πασκάλ, δεν ενδιαφερόμαστε ιδιαίτερα για τη «σωτηρία της ψυχής», για την ευτυχία μας, για την αρετή μας. -Δεν έχουμε ούτε τον χρόνο ούτε την περιέργεια να περιστραφούμε γύρω από τον εαυτό μας κατ' αυτόν τον τρόπο. Αν δούμε τα πράγματα βαθύτερα, είναι περισσότερο διαφορετικά: δυσπιστούμε εκ βαθέων προς κάθε ομφαλοσκόπηση, επειδή για μας η αυτοπαρατήρηση μετράει σαν μορφή εκφυλισμού της ψυχολογικής μεγαλοφυίας, σαν ερωτηματικό στο ένστικτο του ψυχολόγου: όπως είναι σίγουρα εκφυλισμένο το μάτι ενός καλλιτέχνη, όταν πίσω του βρίσκεται η θέληση να βλέπει για να βλέπει».
Ανώνυμε, είσαι ο κώστας που ξέχασε να βάλει όνομα; ρωτώ έτσι, μιας και μου αρέσει να έχω την αίσθηση του ανθρώπου που μιλώ ακόμα κι όταν είναι ο τάδε ανώνυμος των 9:45, 17:01, 23:19. Η ποίηση σκέφτομαι πως δεν έχει κάνει κανένα ιδιαίτερο καλό για να την εκθειάζουν τόσο, ποίηση είναι, έκφραση, κι όχι η αλήθεια, άνθρωποι έιναι που μιλούν κι όχι θεοί, μα όταν μας μιλάει ως αλήθεια -οπαδοί και ακόλουθοι- ξεχνούμε την ύπαρξη που γράφει (υποφέρει) για μια προσωπική του αλήθεια σχετική και πιθανώς αδιάφορη για κάθε άλλον οργανισμό, και τοποθετούμε το ποίημα στο γενικό -έτσι δημιουργεί ήθος, δηλαδή συνήθεια. Αν δούμε τα αποτελέσματα της ζωής μας φαντάζουν όντως ολέθρια. Πχ λέει ο ποιητής «αγάπη», λέει ο ποιητής «ήρωας», λέει ο ποιητής «ζωή», λέει ο ποιητής «ελευθερία». Έχουμε ποτέ ρωτήσει τη σκέψη μας τι είναι όλα αυτά από τα οποία γαντζώνεται και τη διαμορφώνουν σε κάτι που ωστόσο όταν εκφράζεται με σωματικούς όρους είναι πάντα μίσος, δειλία, θάνατος, σκλαβιά; πως αυτός ο διπρόσωπος ιανός της ανθρώπινης ψυχής μιλάει για υψηλά πράγματα και πράττει τα υποδεέστερα; τι είναι όλη αυτή η ιεραρχία των αξιών; γιατί μας ελκύουν οι υψηλές ιδέες μόνο (ιδέες είναι ό,τι και να είναι -εκτός κι αν κανείς είναι πλατωνιστής); σε τι εξυπηρετεί αυτό; γιατί δεν τολμώ να πω ότι δεν μου αρέσουν πχ τα ποιήματα του καβάφη (ακόμα κι εγώ έβαλα ένα «πχ» εδώ για να διαχωρίσω την προσωπική μου γεύση από την πρόταση); γιατί είμαστε σε γενικό αδιέξοδο; γιατί δημιουργούμε συνεχώς τοτέμ; Λέει ο ποιητής για τον πόνο του κόσμου, της ψυχής του, λέει ο ποιητής για τη σιωπή, λέει για τον θεό, λέει για χωρισμό του από το ταίρι του. Απ' όλα αυτά το τελευταίο στέκεται γιατί μόνο το τελευταίο είναι δικό του, δεν είναι ξένο του. Όλες οι άλλες ιδέες από που έρχονται; και πως μετράνε στο παιχνίδι του κόσμου; Η σιωπή δεν υπάρχει πουθενά στο σύμπαν όπως και στον άνθρωπο -ο θόρυβος του μυαλού του γέννησε ένα από τα σπουδαιότερα έργα που έχουν γραφτεί, τον οδυσσέα του τζόις. Ο θεός είναι κάτι α-νόητο και που δεν αξίζει καν να το αναφέρεις από κάθε άποψη, ακόμα κι αν είσαι χριστιανός (βλ. αρεοπαγίτης) και πιστεύεις.
... Η ψυχή του είναι κάτι που δε θα μάθει ποτέ γιατί δεν μπορεί να αντέξει τον θάνατο της ανθρωπιάς του, όλης της ιστορίας του και των επιτεύξεών του -δεν μπορεί να τη ρισκάρει στο βαθμό του να τη χάσει για πάντα. Ο πόνος του κόσμου είναι κάτι που δε θα ενδιαφερθεί ποτέ γιατί επιθυμεί συνέχεια σε αυτό που είναι -αυτή η επιθυμία για συνέχεια δημιουργεί και όλον τον πόνο.
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυγκεχυμένα ίσως, αυθόρμητα -σε πείσμα της έντονης αδυναμίας μου να συγκεντρωθώ μιας και το αντικείμενο ασχολίας μου τον καιρό αυτό είναι συγκεκριμένο, όχι διάφορο από όσα γίνονται εδώ, μα ζητά τη μέγιστη εστίασή μου- έκανα την προσπάθειά μου ωστόσο, τροφή για την ανάρτηση, ερεθισμός. (Ευχαριστώ εσάς που συνεχίζετε να ερεθίζετε την ανάρτηση και δεν κατάντησε μια απλή κι ανούσια αντιγραφή -ας συνεχίσετε)